Nederland Neutraal
De Tweede Wereldoorlog begon voordat Nederland er mee te maken kreeg. Op 1 september 1939 viel Hitler Polen aan. Hitler wilde de wereld veroveren en de joden allemaal vermoorden. Je leest er meer over in je geschiedenisboek van school. Dit was het begin. Engeland en Frankrijk kwamen voor de Polen op. Ze verklaarden de oorlog aan Duitsland. Dat is het officiële begin van de Tweede Wereldoorlog (1939-1945). Maar het duurde nog een hele tijd -van september 1939 tot mei 1940- voor ze met elkaar gingen vechten. Iedereen wachtte af: Wat zou Engeland doen? Wat zou Frankrijk doen? En wat Duitsland? Dat was best spannend. Nederland koos geen partij. Het was neutraal. Toch was de regering bang dat ons land ook aangevallen werd. Daarom liet ze leger, marine en luchtmacht vanaf eind augustus 1939 oefenen. In die tijd moest iedere jongeman van 18 jaar oud nog ‘in dienst’. Je leerde dan twee jaar lang hoe je oorlog moest voeren. Nu dreigde er echt oorlog. De regering riep nu ook mannen op die vroeger in dienst geweest waren. Dat noemen we mobilisatie. Tijdens deze mobilisatie werden overal soldaten gelegerd. Op plaatsen die belangrijk waren voor onze verdediging.
Mobilisatie in EnkhuizenEnkhuizen was een havenstad, net als nu. Stel je voor dat de Duitsers binnen zouden vallen, vanuit het oosten? En dat ze van de kust van Friesland en Overijssel het IJsselmeer wilden oversteken? Dan moesten ze toch worden tegengehouden? Daarom stuurde de Nederlandse regering honderden militairen naar Enkhuizen. En ook marineschepen, zoals kanonneerboten.
De soldaten komenHier, in de havens van Enkhuizen, vlakbij de veerboten, kwamen de schepen met soldaten van de mobilisatie aan. Ze kwamen uit alle windstreken. Ze praatten niet ‘Henkuzens’, maar heel anders dan de Enkhuizers gewend waren.
Als ze van hun schip kwamen, stelden zich eerst netjes op, vlak bij het station. Dat was een belevenis voor de Enkhuizer bevolking.
Niet naar school!Al die honderden militairen moesten ergens slapen en eten. Dat kon bijvoorbeeld in een leegstaande chocoladefabriek aan de Parklaan. Maar verder waren eigenlijk alleen schoolgebouwen geschikt om zoveel soldaten onderdak te geven. Dus werden er heel wat scholen gesloten!
Waar stonden de scholen toen?Er waren een R.K. Jongensschool en een R.K. Meisjesschool in de Doelenstraat en de Harpstraat. Jongens en meisjes zaten toen op aparte scholen. Als kinderen van de Pancratiusschool uit het raam kijken, zien ze die oude Meisjesschool. Daarin wonen nu mensen. En de Jongenssschool is gesloopt. Daar is nu jullie schoolplein! Er waren toen elf scholen in Enkhuizen voor kinderen tot twaalf jaar. Je had ‘bewaarscholen’. Die waren voor kleuters. Verder ‘lagere scholen’ voor kinderen vanaf zes jaar. De meeste scholen van nu bestonden in 1940 nog niet. Ook niet als je nu in de binnenstad naar school gaat. En veel scholen van de kinderen van toen zijn nu al gesloopt, zoals die van Dirk van der Deure aan de Raamstraat.
Spannende tijdDe mobilisatie was voor veel kinderen uit Enkhuizen een spannende tijd. Ze konden een tijdje niet naar school. Later kregen ze op vreemde plekken les. Bij de brandweerkazerne of in het lokaal waar je anders bijbelles kreeg, bij de Zuiderkerk. Maar ook al die vreemde soldaten met hun gemarcheer en hun militaire muziek waren spannend. Veel was er niet te doen voor de soldaten, behalve oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Iedereen wachtte tot de oorlog zou uitbreken. Zouden ze dan echt moeten vechten?
Al die soldaten in de stad was ook wel gezellig. In de strenge winter van 1939 zag je wel Enkhuizer meisjes met een stoel en een jonge soldaat op het ijs. Achter de stoel leerden ze hen dan schaatsen. De meisjes hield hun soldaatje stevig vast. Dat heb je als je uit Limburg komt! Als Enkhuizer jongen werd je dan wel eens een beetje jaloers.