De Duitsers komen!

Duitsers in de stad

Van de komst van de Duitsers in Enkhuizen merkte je niet zoveel. Het Nederlandse leger had zich overgegeven. Niemand mocht meer met de Duitsers vechten. Langzamerhand kwamen overal in de Nederlandse steden en dorpen Duitse militairen binnen. Ze praatten met de burgemeester en de politie. Daarna moest alles zo gaan als zij wilden.

De Vrouwenarbeidschool aan de Noorderhavendijk werd het hoofdkwartier van de Duitse bezetter. Zo’n hoofdkwartier noemden ze een Ortzkommandatur. ‘Ortz’ betekent ‘plaats’, ‘stad’ of ‘dorp’. De Vrouwenarbeidschool of ook wel Huishoudschool was een school voor meisjes. Om te leren hoe je het huishouden moest doen. Dat deden jongens toen nog niet. Ook die school is al gesloopt.

Werken in Duitsland

Op 30 mei riepen de Duitsers alle werkloze arbeiders op om vrijwillig in Duitsland te komen werken. Veel Duitse arbeiders waren namelijk als soldaat op pad in Europa. Daar hadden maar weinig Enkhuizers  zin in. De meesten gingen niet. Later moest iedereen die werkloos was gewoon gaan. Ook mannen die wel al werk hadden liepen nu gevaar. En als je scholier was en er nogal groot voor je leeftijd uit zag? Dan pakten ze je zo op en stuurden je naar Duitsland.

De Duitsers noemden dat gedwongen werken in Duitsland de Arbeitseinsatz.

Steeds minder vrij

Je mocht steeds minder. Het werd verboden om naar buitenlandse zenders op de radio te luisteren. Je mocht ‘s avonds niet meer op de fiets of met de auto met je licht aan. Alleen een klein spleetje voor de koplamp mocht. De straatlantaarns gingen uit. Zo bang waren de Duitsers voor bombardementen van de Engelsen. Ook moest iedereen een identiteitsbewijs bij zich hebben. Kon de bezetter meteen zien wie er eigenlijk in Duitsland moest werken of wie er jood was.

Baldadige jongens zongen eens expres heel hard het volkslied, het Wilhelmus. Vlak voor een huis waar Duitse soldaten in woonden. De Duitse commandant ging naar burgemeester Haspels en schold hem uit. Hij vond dat burgemeester Haspels veel te slap optrad tegen Enkhuizers die niet deden wat de Duitsers zeiden.

Andere burgemeester

In juli 1942 moest Haspels naar Haarlem komen, samen met 20 andere burgemeesters uit Noord-Holland. Hij werd meteen gevangen genomen. Iemand van buiten de stad werd burgemeester. Dat was iemand die wel wilde meewerken met de Duitsers. Dat gebeurde in veel dorpen en steden. Een verrader, die Broere, vonden de Enkhuizers. Dan was je ‘fout’, zo noemden ze dat toen.

Afgeschaft

Een gemeenteraad wordt gekozen. De gemeenteraad bestuurt samen met de burgemeester en wethouders de stad. Dat vonden de Duitsers niet nodig. Ze waren tegen kiesrecht en democratie. Hun eigen ‘foute’ burgemeester Broere kon het wel alleen af samen met de Duitse commandant. Ze schaften de gemeenteraad gewoon af.