Kind in oorlogstijd

Stel je voor dat jij in die tijd geleefd had: de tijd van de Tweede Wereldoorlog. Dat je een kind van groep zeven of acht was in Enkhuizen. En in mei 1940 de Duitse soldaten zag binnentrekken. Hoe zou dat geweest zijn? Moeilijk om je voor te stellen? Wij gaan het toch proberen. We gaan terug naar die oorlogstijd. Naar de tijd van bezetting en bevrijding van ons eigen Enkhuizen.

In dit stukje van de website kun je telkens lezen waar het onderwerp over gaat. Kinderen van toen, ooggetuigen van de bezettingstijd in Enkhuizen, vertellen telkens hoe dat was en wat ze meemaakten. Met foto’s wordt duidelijk gemaakt waar het was en hoe het was. Alle foto’s staan ook op internet. Type Oud Enkhuizen en klik onder Zoeken in het Archief.

Kaart uit 1940

In de lente van 1940 liet de VVV voor toeristen een mooie kaart van Enkhuizen maken. Wisten zij veel dat even later de oorlog begon! Die kaart heb je om alles op te zoeken.

Waar was toen het Duitse hoofdkwartier? In een Huishoudschool, vertelt iemand.

Ja, maar waar stond die toen? Waar gebeurden de twee bombardementen? Hoe reed Dirk van der Deure naar de gymzaal in de Westerstraat? Toen hij de doden op zijn bakfiets weg bracht. Waar stond de IJsfabriek, vol vlees, boter, kaas en eieren voor de Duitsers? Toen verzetsstrijders die leeg haalden, hoe kregen ze dat allemaal de stad uit? Waarlangs liep de achtjarige Suus Heering met haar pannetje warm eten? Op weg naar joodse onderduiker Maarten Prak.

Verhalen over de oorlogstijd

De ooggetuigen vertellen hun verhalen. Dat gebeurt door hen vragen te stellen. Hoe beleefden de kinderen van toen de bezetting? Wat merkten zij van de bombardementen? Wat van onderduiken? Wat van eten halen bij de boeren? Gingen ze ook wel eens ’s avonds stiekem in het pikkedonker over straat? Wisten ze wie geheime berichten doorgaven aan Engeland? Hebben ze geholpen met het omhakken van de bomen aan de Vest? Haalden ze kooltjes bij het spoor, voor in de kachel en het fornuis? Hielpen zij ook zelf als kind ondergedoken joodse Enkhuizers? Zei je die Duitsers trouwens ook gewoon goeiedag?

Enkhuizen in 1940

Je ziet wel aan de kaart dat Enkhuizen vroeger veel kleiner was dan nu. Er waren nog geen buitenwijken. Buiten de Vest was alles leeg. Stel je voor dat je toen op de Koepoort stond in 1940. Mooi uitzicht!

Overal om de stad heen zag je weilanden en tuinderijen. Op je kaart is dat groen.

Vanaf de Koepoort liep, net als nu, een weg de Streek in. Bij de kruising kon je rechtdoor naar Bovenkarspel en Grootebroek. Of linksaf, richting Venhuizen en Hoorn. Maar er was geen weg naar rechts. Geen weg naar het noorden, zoals nu. In die tijd begon daar een eindeloze polder. Een polder met alleen maar sloten, vaarten en meertjes. Een ‘vaarpolder’, helemaal tot Andijk en Wervershoof. De boeren van Enkhuizen konden er met hun koeien zo naar toe varen.

Jammer voor jullie, kinderen van Plan Noord, Gommerwijk en Kadijken: die wijken bestonden nog niet in 1940!

Oosterdijk

Behalve door de Koepoort konden voetgangers, fietsers, paard-en-wagens en auto’s ook langs de Noorderweg de stad uit. Daarna verder langs de IJsselmeerdijk naar Andijk. Vlak bij de vuurtoren op de hoek lag Oosterdijk. Dat is ook een stukje Enkhuizen. Was dat alles? Nee, over land kon je ook de trein nemen. Zie je de spoorlijn op de kaart?

Treinreizigers konden overstappen op de veerboot naar Staveren. Maar ook treinwagons vol vracht konden naar Friesland. Die werden bij de Spoorhaven op een eigen veerboot gereden.